Η ακτινική υπερκεράτωση που ονομάζεται και ακτινική ή ηλιακή κεράτωση είναι μία βλάβη στο δέρμα που αναπτύσσεται μετά από χρόνια έκθεσης στον ήλιο. Εντοπίζεται συχνά στο πρόσωπο, στα χείλη, στα αυτιά, στο τριχωτό της κεφαλής, στο λαιμό ή στο πίσω μέρος των χεριών καθώς και στις κνήμες.
Αναπτύσσεται αργά και συνήθως εμφανίζεται για πρώτη φορά σε άτομα άνω των 40 ετών. Μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο αυτής της πάθησης του δέρματος ελαχιστοποιώντας την έκθεση στον ήλιο και προστατεύοντας το δέρμα σας από τις υπεριώδεις ακτίνες (UV).
Αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, ο κίνδυνος μετατροπής της ακτινικής υπερκεράτωσης σε έναν τύπο καρκίνου του δέρματος που ονομάζεται ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα είναι περίπου 5% έως 10%.
Συμπτώματα Οι ακτινικές υπερκερατώσεις ποικίλλουν σε εμφάνιση. Τα σημεία και συμπτώματα περιλαμβάνουν:· Τραχιά, ξηρή ή εύθρυπτη βλάβη δέρματος, συνήθως λιγότερο από 2,5 εκατοστά σε διάμετρο· Επίπεδη λεπιδώδη πλάκα στο ανώτερο στρώμα του δέρματος· Σε ορισμένες περιπτώσεις, μια σκληρή επιφάνεια που μοιάζει με μυρμηκιά· Παραλλαγές χρώματος, συμπεριλαμβανομένου του ροζ, του κόκκινου ή του καφέ· Κνησμός, κάψιμο, αιμορραγία ή δημιουργία κρούστας· Φλίδες κερατοποιημένου ιστού ή εξογκώματα σε εκτεθειμένες στον ήλιο περιοχές του κεφαλιού, του λαιμού, των χεριών και των βραχιόνων Είναι σημαντικό να επισκεφτείτε το δερματολόγο σας έγκαιρα Μπορεί να είναι δύσκολο να γίνει διάκριση μεταξύ μη καρκινικών και καρκινικών κηλίδων. Επομένως, είναι σημαντικό να αξιολογηθούν οι νέες δερματικές αλλαγές από δερματολόγο — ειδικά εάν μία βλάβη δέρματος επιμένει, μεγαλώνει ή αιμορραγεί. Αιτίες Μια ακτινική υπερκεράτωση προκαλείται από συχνή ή έντονη έκθεση σε ακτίνες UV από τον ήλιο ή το σολάριουμ.
Παράγοντες κινδύνου Όλοι οι άνθρωποι μπορεί να αναπτύξουν σε κάποια φάση της ζωής τους ακτινικές υπερκερατώσεις. Ωστόσο διατρέχετε αυξημένο κίνδυνο εάν: • Έχετε κόκκινα ή ξανθά μαλλιά και μπλε ή ανοιχτόχρωμα μάτια • Έχετε ιστορικό πολύ μεγάλης έκθεσης στον ήλιο ή ηλιακού εγκαύματος • Δημιουργούνται φακίδες όταν εκτίθεστε στο ηλιακό φως • Είστε άνω των 40 ετών • Μένετε σε ένα ηλιόλουστο μέρος • Εργάζεστε σε εξωτερικό χώρο έξω • Εάν έχετε εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα
Επιπλοκές
Εάν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, η ακτινική υπερκεράτωση μπορεί να καθαριστεί ή να αφαιρεθεί. Εάν αφεθούν χωρίς θεραπεία, ορισμένα από αυτά τα σημεία μπορεί να εξελιχθούν σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα – έναν τύπο καρκίνου που συνήθως δεν είναι απειλητικός για τη ζωή εάν εντοπιστεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα.
Πρόληψη
Η προστασία από τον ήλιο είναι απαραίτητη για την πρόληψη της ανάπτυξης και επανεμφάνισης κηλίδων και κηλίδων ακτινικής κεράτωσης.
Ακολουθήστε αυτά τα βήματα για να προστατέψετε το δέρμα σας από τον ήλιο:
- Περιορίστε τον χρόνο σας στον ήλιο. Ιδιαίτερα αποφύγετε τον ήλιο μεταξύ 12 π.μ. και 16 μ.μ. Αποφύγετε να μένετε στον ήλιο τόσο πολύ ώστε να πάθετε ηλιακό έγκαυμα ή έντονο μαύρισμα.
- Χρησιμοποιήστε αντηλιακό. Πριν περάσετε χρόνο σε εξωτερικούς χώρους, ακόμη και τις ημέρες με σύννεφα, εφαρμόστε ένα αντηλιακό ευρέως φάσματος ανθεκτικό στο νερό με παράγοντα αντηλιακής προστασίας (SPF) τουλάχιστον 30, όπως συνιστούν όλες οι Ακαδημίες Δερματολογικών Εταιρειών παγκοσμίως. Χρησιμοποιήστε αντηλιακό σε όλο το εκτεθειμένο δέρμα και lip balm με αντηλιακό στα χείλη σας. Εφαρμόστε αντηλιακό τουλάχιστον 15 λεπτά πριν βγείτε έξω και εφαρμόστε το ξανά κάθε δύο ώρες — ή πιο συχνά εάν κολυμπάτε ή ιδρώνετε.
Το αντηλιακό δεν συνιστάται για μωρά κάτω των 6 μηνών. Αντίθετα, κρατήστε τα μακριά από τον ήλιο εάν είναι δυνατόν ή προστατέψτε τα με σκιά, καπέλα και ρούχα που καλύπτουν τα χέρια και τα πόδια.
- Κάλυψη. Για επιπλέον προστασία από τον ήλιο, φορέστε σφιχτά βαμβακερά ρούχα που καλύπτουν τα χέρια και τα πόδια σας. Φορέστε επίσης ένα καπέλο με φαρδύ γείσο, το οποίο παρέχει μεγαλύτερη και περισσότερη προστασία.
- Αποφύγετε τα σολάριουμ. Η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία από ένα σολάριουμ μπορεί να προκαλέσει εξίσου μεγάλη βλάβη στο δέρμα με ένα μαύρισμα που αποκτάται από τον ήλιο.
- Ελέγχετε τακτικά το δέρμα σας και αναφέρετε τις αλλαγές στο δερματολόγο σας. Εξετάζετε το δέρμα σας τακτικά, αναζητώντας την ανάπτυξη νέων δερματικών αλλαγών ή αλλαγές σε υπάρχοντες σπίλους, φακίδες, εξογκώματα και σημάδια. Με τη βοήθεια καθρεφτών, ελέγξτε το πρόσωπο, το λαιμό, τα αυτιά και το τριχωτό της κεφαλής σας. Εξετάστε το πάνω και το κάτω μέρος των χεριών σας.
Πως θεραπεύονται οι ακτινικές υπερκερατώσεις
Οι ακτινικές υπερκερατώσεις θεραπεύονται για να αποτρέψουμε την πιθανότητα να εξελιχθεί σε καρκίνο του δέρματος. Για να προχωρήσουμε σε οποιαδήποτε θεραπεία θα πρέπει όμως να σιγουρευτούμε ότι δεν πρόκειται για καρκίνο του δέρματος. Κατά την επίσκεψή σας στο δερματολόγο θα πραγματοποιηθεί λήψη κυττάρων με ξέστρο από τη συγκεκριμένη περιοχή, η λεγόμενη shave biopsy και θα σταλεί για βιοψία. Από τη στιγμή που θα αποκλειστεί το ενδεχόμενο κακοήθειας τότε υπάρχουν αρκετές θεραπευτικές επιλογές που μπορεί να ακολουθήσει ο δερματολόγος σας:
Οι συνήθεις θεραπευτικές μέθοδοι για τις Ακτινικές Υπερκερατώσεις είναι:
- εφαρμογή φαρμακευτικών σκευασμάτων τοπικά στις βλάβες
- κρυοπηξία με υγρό άζωτο
- καυτηριασμός με Laser
- καυτηριασμός με διαθερμοπηξία
- φωτοδυναμική θεραπεία (PDT)
- ακτινοβολία
- χειρουργική αφαίρεση με βιοψία
Η θεραπεία που ακολουθείται για την κάθε περίπτωση είναι ανάλογη της έκτασης και τους βάθους των βλαβών. Η δερματολόγος Βασιλική Καραμποΐκη αποφασίζει για την κάθε περίπτωση ξεχωριστά πιο είναι το καταλληλότερο είδος θεραπείας.
Τις περισσότερες φορές η γιατρός προβαίνει σε κρυοθεραπεία ή καυτηριασμό με laser CO2 ώστε να γίνει ελεγχόμενη αφαίρεση μέσω της καύσης των υπερκερατωσικών βλαβών και αφού έχει προηγηθεί κλινική δερματοσκοπική διάγνωση και λήψης ιστολογικής αν απαιτείται. Εφαρμόζονται επίσης θεραπείες πεδίου για θεραπεία υποκλινικών ακτινικών βλαβών που δεν φαίνονται με γυμνό μάτι, προκειμένου να προλάβουμε την ανάπτυξη ακτινικών στο μέλλον.
Ας μην ξεχνάμε ότι η καλύτερη πρόληψη των ακτινικών υπερκερατώσεων είναι η αποφυγή του ήλιου και η καλύτερη «θεραπεία» είναι η έγκαιρη διάγνωση.
